Dział I

            Podług aktów zostawionych po Rosjanach, branewski kościół drewniany, wybudowany został przez Karśnickiego dziadka Ludwika Karśnickiego, chorążego polskiego, w roku 1600, a konsekrowany przez biskupa… /tekst trudny do odczytania/, na co znaleziono dowód, który znajduje się w kurii księdza biskupa w Lublinie.

            Toż jasno stwierdzają obrazy z drugiej połowy XVIII wieku i inne naczynia kościelne, a mianowicie: monstrancja, kielich, relikwiarz i resztki mszału łacińskiego oraz akta pisane w języku polskim i łacińskim z roku 1782 i listy pasterskie z roku 1792 do wiernych Branewskich parafian, aż do zajęcia kościoła przez Rosjan, tj. roku 1870, a od roku 1905 kościół już jako cerkiew był zamknięty, ponieważ po tolerancji religijnej wszyscy przeszli na łono Kościoła Rzymskokatolickiego do parafii Gorajskiej, dekanatu Zamojskiego, a pop przeniósł się do Janowa Lubelskiego. W 1918 roku, 13 października, za staraniem miejscowej ludności u władz okupacyjnych austriackich, kościół został rekoncyliowanym przez janowskiego dziekana ks. Michała Zawiszę. Szesnastego grudnia 1918 roku za ? ksiądz biskup lubelski delegował do miejscowego kościoła, na rektora, prefekta janowskiego gimnazjum i wikariusza przy janowskim kościele, ks. Władysława Bargieła z warunkiem, aby akta stanu cywilnego chwilowo do utworzenia parafii były pisane w parafii Gorajskiej dekanatu Zamojskiego.

            Dnia 19 lipca 1919 roku została utworzona Branewska parafia, w skład której wchodzą wsie: Branew Szlachecka, Branew Ordynacka, Branewka i Sapy odległe od miejscowego kościoła 2 kilometry. Pierwszym proboszczem parafii z polecenia Jego Ekscelencji księdza biskupa lubelskiego mianowany został wyżej wymieniony rektor tegoż kościoła, ksiądz Władysław Bargieł.

Dział II

            Kościół drewniany, kryty gontem długości 15 metrów 27 cm, szerokości w prezbiterium 3 metry 83 cm, nawa 7 m. kruchta 5 metrów, wysokość prezbiterium i nawa po 5,5 metra, kruchta 2 metry 73 cm. z jedną wieżą 5 metrów wysokości, w której znajduje się sygnaturka 20 cm. średnicy, zakrystia długości 4 metry, szerokości 1 m. 80 cm. wysokości 2 metry 74 cm. z jednym oknem wysokości 62 cm. szerokości 43 cm. Po drugiej stronie tychże samych rozmiarów znajduje się skarbiec bez okna. Chór długości 5 metrów 32 cm. szerokości 5 m. i wysokości 2 metry 30 cm. z jednym oknem wysokości 90 cm. szerokości 65 cm.

            W nawie dwa okna wysokości po 1 m. 57 cm. i szerokości po 87 cm. Na prezbiterium również dwa okna wysokości 74 cm. szerokości 50 cm. Ta sama struktura kościoła co i za czasów unickich, dopiero 1870 roku popi w porozumieniu z rządem rosyjskim zburzyli dawną dzwonnicę obok wielkich drzwi, a wybudowali kopułę nad wielkimi drzwiami, w której umieścili dzwony.

            Do kościoła od strony zachodniej prowadzą drzwi filongowe wysokości 2 metry 32 cm. szerokości 1 m. 37 cm. zamykane na żelazną sztabę i zamek, i boczne drzwi od strony północnej pojedyncze wysokości 1 m. 74 cm. szerokości 90 cm. i z tejże samej strony drzwi szerokości 76 cm. i wysokości 1 m. 54 cm. prowadzące do zakrystii, na zamek żelazny zamykane.

            W 1918 roku mieszkańcy Branwi, Branewki i Sapów zburzyli kopułę i przywrócili kościołowi wygląd pierwotny.

            Kościół znajduje się w środku wsi Branwi, na dość wysokim pagórku na gruncie włościańskim tak zwanym ”nawsie”.

Dział III

W kościele trzy ołtarze drewniane, w wielkim ołtarzu obraz Matki Boskiej Łaskawej na płótnie, na prawej ręce Dziecię Jezus, dookoła 12 gwiazd pozłacanych i z boku 3 wota z 17 nitek korali, a sam obraz złocony, cztery kolumny wysokości po 1 metr 40 cm. złocone, 4 figurki aniołków stojących i 4 biusta aniołków, wszystkie złocone.

            Nad kolumnami znajduje się obraz Wieczerza Pańska malowana w 1918r. przez artystów warszawskich , nad obrazem Imię Maryi. Zasłona czyli tak zwana kabladura Trójcy Przenajświętszej i Niepokalane Poczęcie N. M. P., oba te obrazy w wielkim ołtarzu pochodzą z roku 1772 na których przy odnawianiu znaleziono datę powyższą. Nad kabladurą znajduje się symbol Ducha Św. gołębica posrebrzana. Mensa drewniana, w środku portatyl ofiarowany przez Gorajski kościół jako swej filii.

            Tabernakulum 80 cm. wysokości, 50 cm. szerokości, owalne, wewnątrz pozłacane, a gdzie umieszczony krzyż posrebrzane, krzyż z kości słoniowej dość artystycznie odrobiony z figurkami Matki Boskiej i św. Magdaleny, pochodzi z 1772 roku. Nad tabernakulum dwa aniołki klęczące, 3 kanony oprawne w drzewo, ramki pozłacane, oszklone.

            W prezbiterium znajduje się krzyż procesjonalny z drzewa, dość artystycznie odrobiony, wyrok I. N. R. I., rąbek i korona cierniowa złocona, przy zakrystii dzwonek dający znać, że Msza Św. rozpoczyna się i pięć małych dzwonków dla służących do Mszy Św. i chorych.

            Prezbiterium lampka metalowa wieczysta na oliwę, zawieszona na lince, od nawy oddzielone balustradą drewnianą.

1. Nawa: po prawej stronie przy wejściu do kościoła znajduje się ołtarz Matki Boskiej Bolesnej z tego samego czasu co i obrazy w wielkim ołtarzu, obraz rzeźbiony z drzewa, w górze dwie figurki aniołków pośrodku krzyż złocony, po bokach dwie kolumny po 1 metr 46 cm. wysokości, złocone, na dole pod kolumnami dwóch ewangelistów św. Łukasza i Jana. Mensa szerokości 2 m. 12 cm., wysokości 1 m. antepedium pomalowana na biało. Kanony oprawne i oszklone, krzyż metalowy.
2. Po lewej stronie znajduje się ołtarz św. Anny z tegoż samego pochodzący czasu co obrazy w wielkim ołtarzu i Matki Boskiej Bolesnej tych samych rozmiarów. Na dole pod kolumnami głowy dwóch ewangelistów św. Mateusza i św. Marka, pasyjka metalowa i trzy kanony ramki drewniane oszklone.
3. W górze na środku między prezbiterium, a nawą znajduje się krzyż wysokości 1,5 metra, drewniany dość artystycznie odrobiony, pochodzący z 1772 roku.
4. Przy balustradzie i bocznem ołtarzem Matki Boskiej Bolesnej na widocznem miejscem stoi chrzcielnica z topolowego drzewa toczona wewnątrz z metalowym miedzianym kociołkiem, na wierzchu nieduży krzyż miedziany z 1920 roku.
5. Po tej samej stronie konfesjonał kryty zamknięty 2 m. 40 cm. wysokości, 1 m. 40 cm. szerokości, w górze kratka zasłaniająca księdza, na wierzchu krzyż drewniany z 1919r.
6. Po drugiej stronie ambona z drzewa 2,5 metra wysokości na górze z krzyżem, na ambonę schody długości 2 m. 40 cm. zamykane drzwiczkami z 1919 roku.
7. 14 stacji Męki Pańskiej wyrobu francuskiego na papierze, oprawne w drewniane ramki z krzyżami z drzewa w górze, oszklone i pomalowane na kolor wiśniowy, w 1922 roku 30 lipca została za zezwoleniem księdza biskupa kanonicznie zaprowadzona przez OO. Bernardynów Droga Krzyżowa.
8. 3 obrazy dość duże (stare) malowane na płótnie, które za Rosjan były na strychu kościoła, ludnośc miejscowa domagała się zawiesić je w nawie a) św. Józef b) św. Michał Archanioł
9. c) św. Franciszek.
10. Chorągiew biała krzyżowa z obrazem malowanym na płótnie M. B. N. P. i Sercem Pana Jezusa, jedwabna z sześcioma ?, ofiara Branewskich panien w roku 1919.
11. Chorągiew czerwona krzyżowa malowana na płótnie z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Józefem, ofiara Branewskich panien w roku 1920.

Ł. Chorągiew żałobna krzyżowa z czarnego płótna wyszyta płóciennym białym krzyżem z 1920 roku.

1. Dwie małych chorągiewek z jednej strony białych, a z drugiej czerwonych z obrazami Imię Maryi, św. Stanisław Szczepanowski, Imię Jezus, św. Walenty.
2. Feretron św. Mikołaja z jednej strony, a z drugiej Matka Boska N. Poczęta pochodzi z roku 1772 stylu barokowym, odnowiony 1919 roku przez 4 miejscowych gospodarzy za 100 rub. i 12 garncy zboża.
3. Pająk metalowy poniklowany na 18 świec z podwójnym w górze krzyżem.
4. Kościółek nieduży wzniesiony na pagórku bardzo miłe robi wrażenie, psuje całą harmonię przedsionek przy zakrystii prawdopodobnie później został dobudowany.

Dział IV

Zakrystia i jej zawartość

1. Ornaty:
2. a) biały jedwabny słup haftowany kwiaty na kanwie po bokach czysty, dookoła obszyty galonem.
3. b) czerwony jedwabny gładki z kwiatami obszyty galonem
4. c) zielony jedwabny po bokach gładki ornamentacje kwiatów słup lilije kwiatów obszyty galonem.
5. d) fioletowy jedwabny boki gładkie ornamentacje słupa imitacja złota
6. e) czarny dwa ornaty jeden pluszowy gładki obszyty srebrnymi galonami podszewka biała, drugi jedwabny boki desenie czarnych liści słup kwiaty przebija kolor żółty obszyty srebrnymi galonami

1. Kapy:
2. a) biała jedwabna gładka desenie kwiatów białych podszewka czerwona
3. b) czerwona jedwabna desenie kwiatów czerwonych kaptur Imię Jezus, wykładany imitowanymi perłami i promienie imitacja złota
4. c) zielona jedwabna cała kaptur gładki z kwiatami
5. d) fioletowa jedwabna gładka kaptur Imię Jezus wykładany imitowanymi perłami i promienie imitacja złota
6. e) czarna jedwabna gładka desenie kwiatów czarnych, kaptur Imię Jezus wyszywane imitowanym srebrem, obszyta galonem srebrnym
7. f) 14 stuł tych samych kolorów co ornaty i kapy z tych 2 fioletowe-białe zwyczajne do słuchania spowiedzi znacznie uszkodzone, 1 fioletowa-biała po stronie białej haftowana w dobrym stanie, tych samych kolorów 6 welonów na kielich, 6 burs i 6 manipularzy
8. g) sukienka na Sanctissimum biała jedwabna z Sercem Pana Jezusa, kielich z Hostią i krzyż, haftowana obszyta złotymi frędzlami
9. h) baldachim jedwabny podwójny desenie kwiatów białych w środku wyhaftowane czerwone Serce Pana Jezusa na 4 drążkach dookoła obszyty żółtymi frędzlami
10. i) umbrakulum białe jedwabne krzyż złotem haftowany imitacja pereł
11. k) tuwalnia jedwabna na podszewce jedwabnej krzyżyk złotem haftowany
12. l) 1 bursa do chorych jedwabna z haftowanym barankiem i naczynkiem do Sanctissimum i naczynkiem na oleje św. chorych

ł) 4 paski: 2 bawełniane i 2 jedwabne

            2 małe dywaniki pluszowe, jeden dywan większy przed ołtarz w kwiaty pluszowy koloru czerwonego.

Bielizna kościelna

1. a) 2 alby, 1 z krótkim fabrycznym szlakiem, druga z dłuższym szydełkowym szlakiem. 8 komży dużych w tym 2 dla księdza, 6 dla służby i 4 małych dla służących
2. b) 3 sztuki humerałów, 16 ręczniczków w tym 7 sztuk do lawaterza i 9 sztuk do wycierania rąk na lawabo
3. c) 6 sztuk puryfikaterzy, 7 sztuk palek, 8 sztuk korporałów
4. d) Obrusy: 4 obrusy cienkie 7 sztuk lnianych i 1 na ambonę haft fabryczny
5. e) 3 kielichy 2 srebrnych z patenami wewnątrz pozłacanych również i pateny, i 1 blaszany wewnątrz pozłacany z pateną, 1 puszka srebrna, 1 monstrancja owalna pozłacana miedziana pochodzi z unickich czasów odnaleziona na strychu kościoła rok dokładnie nie wiadomy, 1 kustoda pozłacana z 1920 roku, 1 relikwiarz z relikwiami św. Mikołaja Wyznawcy, robota ręczna, kuta jako stara dużej wartości, 2 lichtarze posrebrzane trzyramienne, 14 sztuk lichtarzy metalowych mosiężnych i poniklowanych, 1 lichtarz duży na paschał z blachy żelaznej, 3 tacki poniklowane.

1 naczynko na wodę na ołtarzu metalowe poniklowane, 1 naczynko na Hostię metalowe posrebrzane, 2 naczynka na oleje św. do chrztu, 1 krzyż żelazny nieoprawiony, 1 krzyż ręczny dla księdza metalowy posrebrzany, 1 lawaterz blaszany, 1 kadzielnica z blachy mosiężnej, 1 łódka, 1 kociołek na wodę miedziany i imbryk miedziany, 1 nożyczki do gaszenia świec stalowe, 1 kropielniczka przy zakrystii blaszana, 1 większa kropielnica w kruchcie z czarnego marmuru znacznie uszkodzona, 2 pary ampułek szklanych, 1 lustro w zakrystii, 1 rezurekcyjka drewniana 1920 roku, 1 komoda o 5 szufladach na aparaty i w górze 2 szafki na kielichy i inne, 1 klęcznik, 3 skrzynki na światło, 10 par lichtarzy drewnianych toczonych, 1 katafalik, 1 fotelik z drzewa, 2 mszały z tych jeden żałobny, 1 kancjonał, 1 mały rytuał i 2 kropidełka.

Dział V

            Kościół dookoła otoczony dziedzińcem po którym odbywa się procesja. Dziedziniec dookoła otoczony drewnianym parkanem z dwoma wejściami, od wschodniej i południowej strony, rozmiary dziedzińca następujące. Od wielkiego ołtarza od wschodniej strony 10 metrów, od kościoła południowej strony 11 m. 10 cm. obok wielkich drzwi była za unickich czasów dzwonnica z dwoma większymi dzwonami wagi około 120 kg i 3 mniejszymi dzwonami wagi, według opowiadania naocznych świadków, pierwszy około 100 kg., drugi 80 kg. i trzeci 50 kg. wagi. 1870 roku popi zburzyli dzwonnicę, a na miejsce jej wybudowali kopułę na kościele i tam przenieśli dzwony.

            W roku 1918 miejscowi parafianie zburzyli kopułę na kościele i wznieśli swoim kosztem dzwonnicę jeszcze nie dokończoną.

            W 1915 roku dzwony przez Rosjan zostały wywiezione do Rosji nie wiadomo dokąd, za czasów okupacji austriackiej miejscowi parafianie uzyskali kościół.

            W 1918 roku więc przystąpili do remontu kościoła, pobudowania ołtarzy i chóru, zburzyli kopułę i wybudowali dzwonnicę na tym samym miejscu gdzie była dawniej. Dzwonnica długości 8 łokci, szerokości 7 łokci i 12 wysokości jeszcze nie wykończonej bo tylko jest powiązaną i bez dachu. Dzisiaj jest tylko jeden dzwon św. Mikołaja patrona miejscowego kościoła, wagi 156 kg. z napisem ”Ofiara Branewskich parafian” odlany w Białej Bielsko w fabryce Karola Schwabego za sumę 67,000 mk. w 1921 roku.

            Cmentarz grzebalny dawny po unicki odległości około pół kilometra od kościoła w wschodniej stronie na tak zwanym wygonie Ordynackim, ogrodzony płotem z desek zajmuje przestrzeni około 1 morgi.

Dział VI

            Chór kościelny mieszany na ogół ma braki, ponieważ materiał surowy, a przy tym dużo analfabetów, ale dzisiaj sprawa znacznie się polepszyła. Fisharmonia w złym stanie. Co do archiwum to tylko akta z końca XVIII wieku pisane w języku polskim, łacińskim, akt konsekracji ołtarzy kościoła z 5 lipca 1699 roku i listy pasterskie z 18 sierpnia 1792 roku.

Dział VII

            Kancelaria parafialna posiada księgi stanu cywilnego zaprowadzone 19 lipca 1919 roku, księgę rachunkowości, księgę światła pokładnego, Liber stipendiorum, inwentarza i inne.

Dział VIII

            W parafii do tego czasu istnieje 4 kółka Żywego Różańca złożone z mężatek i panien oraz tercjarskie IIIgo zakonu św. Franciszka, to jeszcze idzie słabo. Odpustów dwa do roku na św. Annę 26 lipca i św. Mikołaja 6 grudnia, oba odpusty przenosi się na najbliższą niedzielę, ponieważ w dnie zwyczajne mniejsze zgromadzenie ludności, a w niedziele z powodu wolnego dnia od pracy, przychodzą kompanie z sąsiednich parafii. Światłem zarządza miejscowy proboszcz, który wybiera brackich, a oni kupują wosk i odlewają świece, z czego przedstawiają rachunki.

Dział IX

            Dom mieszkalny (plebania) drewniany kryty gontem długości 15 metrów, szerokości 8 m. 61 cm., wysokości 2 m. 37 cm. składający się z ganku długości 2 metrów, szerokości 2 m. 61 cm., wysokości 2 metry 24 cm. postawiony szalwarkiem przez Władysława Modzelewskiego, miejscowego młynarza w roku 1919, ponieważ stary ganek w czasie wojny został zburzony. Dom wybudowany został w 1851 roku kosztem miejscowych parafian, składający się z przedpokoju, saloniku, sypialki, spiżarki, kancelarii, stołowego pokoju i kuchni.

            Dziś z powodu opuszczenia przez wojnę i starości znajduje się w złym stanie, a szczególnie ta część gdzie stołowy i kuchnia, ponieważ przyciesi weszły w ziemię i w przyszłości trzeba zająć się budową nowej plebanii, stare budynki już w złym stanie jak stodoła i nowa niedokończona obora z niewiadomej przyczyny spalone w 1920 roku.

            W tymże samym roku została wybudowana stodoła na podmurówce w filary z cegły i kamienia dookoła obita deskami, kryta gontem długości 18 m. 15 cm., szerokości 6 m. 75 cm., wysokości 3 m. 50 cm., materiały na stodołę jako to deski, gonty łaty parafianie uzyskali jako darowiznę od Ordynacji Zamojskiej, cegłę, kamień, belki krokwie słupy i inne kupili, koszta postawienia stodoły wyniosły przeszło dziesięć tysięcy mk.

            W 1921 roku z kamienia kryta gontem kosztem miejscowych parafian została wybudowana obora i stajnia długości 12 m. 87 cm., szerokości 7 metrów, wysokości 3 metry 50 cm., z dwojgiem drzwi i pięcioma okienkami. Znajduje się stara organistówka przy gościńcu do Chrzanowa bardzo w złym stanie, długości 7 m., szerokości 5 metrów, wysokości 2 m.

            W 1922 roku została wybudowana na podmurówce nowa organistówka jeszcze nie wykończona, długości 14 metrów 56 cm., szerokości 7 m. 30 cm., wysokości 3 m. 13 cm., składająca się dzisiaj ze ścian, belków i krokwi, a w przyszłości z przedpokoju, saloniku, sypialki i kuchni z jednej strony, a z drugiej salonik, sypialka projektowane na mieszkanie dla księdza w czasie budowy przyszłej plebanii, część materiałów parafianie uzyskali od Ordynacji Zamojskiej, a resztę drogą rozkładek na morgi.

            Według aktów zostawionych po Rosjanach gruntu należącego do kościoła jest 84 morgi łącznie z lasem, ogrodem i budynkami ekonomicznymi, toż samo stwierdzają naoczni świadkowie pamiętający czasy unickie, że grunt ten zawsze należał do kościoła na utrzymanie księdza i służby kościelnej. Ziemia kościelna za unickich czasów była w posiadaniu księdza do roku 1870, a później w posiadaniu duchownych prawosławnych aż do roku 1915, od tego czasu w czasie okupacji austriackiej ziemia była wydzierżawiona miejscowym gospodarzom, później z ramienia austriackiego rządu osiadł administrator p. Andrzej Kawalec, który gospodarzył 2 lata tj. do roku 1917, od tegoż roku dzierżawę od rządu austriackiego otrzymał p. Józef Kostarski, sekretarz sejmiku w Janowie Lubelskim i gospodarzył 1 rok, ponieważ w tym okresie został przez Jego Ekscelencję księdza biskupa mianowany rektorem Branewskiego kościoła prefekt Janowskiego gimnazjum i wikariusz janowski ksiądz Władysław Bargieł, obejmując jednocześnie grunt na utrzymanie dla siebie i służby kościelnej. Zarząd Polski Dóbr Państwowych stale przysyłał urzędników którzy nakładali czynsz dzierżawny do roku 1922.

            W roku 1921 zjechał geometra z ziemskim komisarzem z polecenia Urzędu Ziemskiego w Lublinie w celu pomiarów gruntu kościelnego i okazało się że jest nie 84 morgi, a 40 morgów dołu zalesionego i 56 morgów ziemi ornej. Tegoż samego roku rozpoczął się targ parafian z Urzędem Ziemskim o ziemię, który chciał początkowo pozostawić taką ilość, że trzeba było zamknąć kościół, ponieważ tak mała garstka ludzi składająca się z 900 dusz, nie była w stanie utrzymać księdza i służby kościelnej, w końcu prośba parafian do Urzędu Ziemskiego poparta przez Jego Ekscelencję i protest, Urząd Ziemski nadał parafii 20 morgów ziemi ornej i 20 morgów dołów nieużytkowych, w tym 3 morgi pod zabudowaniami parafialnymi i starym ogrodem owocowym.

            Ziemia graniczy od strony wschodniej z gospodarzem Wojciechowskim, od północy z trzecim dołem, a od zachodniej z włościaninem Janem Kowalikiem i gościńcem Chrzanowskim, a od południa z tak zwanym ”nawsie”. Reszta ziemi kościelnej przez tenże Urząd została rozkolonizowana na cztery działki i najlepsza część dołu zalesionego i ziemi ornej odpadła, przez co wielka stała się krzywda kościołowi i parafii.

Zakończenie

            Na niniejszym zakańczam historię i spis inwentarza Branewskiego Kościoła i nadmieniam, że wszystkie koszta przy odnawianiu kościoła, postawienie nowych ołtarzy i kupno aparatów, remont plebanii, pobudowanie nowej stodoły, obory i organistówki, koszta ponieśli Branewscy parafianie i darowizna Ordynacji Zamojskiej w materiale oraz urządzenie przyjęcia w kluczu Godziszowskim u pana rządcy Aleksandra Stadnickiego na rzecz tejże Ordynacji Zamojskiej i parafian.

            Całą historię i spis inwentarza przedstawiłem prosto i sumiennie, opierałem się na źródłach pewnych, odnalezionych przy miejscowym kościele i świadkach wiarygodnych, naocznych, czasy obecne przedstawiłem w porządku kolejnym, ponieważ sam byłem świadkiem i jako proboszcz brałem czynny udział.

Protokół

            Działo się we wsi Branwi gm. Chrzanów, pow. Janów Lubelski ziemi Lubelskiej dnia 31. grudnia 1922 r.

            Proboszcz parafii Branew w dniu dzisiejszym przedłożył dozorowi kościoła w dwóch egzemplarzach powyższy spis inwentarza ”Fundi instructi” kościoła Branewskiego do przejrzenia, sprawdzenia i podpisania.

            Dozór kościelny to uczynił i stwierdza, iż praca niniejsza zgadza się z prawdą i jest w całej rozciągłości dokładna, toteż łącznie z księdzem proboszczem takowe własnoręcznymi podpisami potwierdzamy.

Proboszcz parafii Branew: ks. Władysław Bargieł